Powiernicze nabycie praw udziałowych w spółkach kapitałowych jest obecnie coraz częściej wykorzystywanym instrumentem w obrocie. Instytucja ta zazwyczaj wykorzystywana jest w przypadku, gdy określona osoba lub grupa osób, z różnych przyczyn, nie chce formalnie figurować jako wspólnik/akcjonariusz określonej spółki (nie chce widnieć w aktach rejestrowych spółki w KRS) albo nie chce być znana jako nabywca praw udziałowych (obawa zawyżenia ceny nabycia udziałów).

 

Umowa powiernicza jest umową nienazwaną, niemniej jednak wykazuje ona w pewnym zakresie podobieństwa do umowy zlecenia, zatem pomocniczo stosuje się do niej zapisy kodeksu cywilnego dotyczące tej umowy.

 

W ramach umowy powierniczego nabycia udziałów Powierzający zleca Powiernikowi na zasadach określonych w umowie nabycie w imieniu własnym Powiernika, lecz na rachunek Powierzającego udziałów/akcji w określonej spółce kapitałowej oraz wykonywanie we własnym imieniu lecz na rzecz Powierzającego praw udziałowych z nabytych udziałów/akcji.

 

Umowa taka może być jawna, tj. znana spółce i pozostałym wspólnikom lub tajna, tj. o jej istnieniu wiedzą wyłącznie zainteresowane osoby. Niezależnie od tego w stosunku do osób trzecich i spółki wspólnikiem/akcjonariuszem Spółki zawsze będzie Powiernik.

 

Podstawowym obowiązkiem powiernika jest wymóg osobistego i starannego działania. Umowa powiernicza może nakładać na powiernika określone obowiązki związane z przedmiotem umowy, np. wymóg uzyskania instrukcji w zakresie wykonywania prawa głosu, wymóg udzielenia Powierzającemu pełnomocnictwa do udziału w zgromadzeniach i wykonywania prawa głosu, czy też wymóg wypłaty dywidendy otrzymanej ze Spółki Powierzającemu. 

 

Przy konstruowaniu umowy powierniczej szczególną uwagę należy zwrócić na zabezpieczenie interesów Powierzającego. Wśród najczęściej stosowanych zabezpieczeń spotkać można kary umowne na wypadek naruszeń postanowień umownych przez Powiernika, nieodwołalne pełnomocnictwa do określonych czynności czy też złożenie przez Powiernika Powierzającemu nieodwołanej oferty zbycia udziałów/akcji w Spółce.

 

Nie ma wątpliwości, że umowa powiernicza jest stosowana w obrocie coraz częściej, w tym również w obrocie prawami udziałowym.