Podmioty zajmujące się prowadzeniem działalności gospodarczej w zakresie krajowego bądź międzynarodowego transportu drogowego spotykają się z sytuacjami zniszczenia lub kradzieży przewożonego ładunku. Zdarzenia tego typu powodują szereg komplikacji dla operatorów transportowych, którzy często zobowiązani są do naprawienia powstałej szkody na rzecz kontrahentów, na podstawie art. 471 k.c.

 

W celu uniknięcia konieczności ponoszenia znacznych kosztów wypłaty odszkodowania, operatorzy zawierają z ubezpieczycielami umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, które powinny chronić przewoźników prze negatywnymi skutkami utraty bądź zniszczenia towaru. Należy jednak zauważyć, że większość umów ubezpieczenia wyłącza odpowiedzialność ubezpieczyciela w przypadku wyrządzenia szkody w sposób umyślny, bądź w skutek rażącego niedbalstwa. Powyższa praktyka ubezpieczycieli odzwierciedla regulację art. 827 § 1 k.c., zgodnie z którym Ubezpieczyciel jest wolny od odpowiedzialności, jeżeli Ubezpieczający wyrządził szkodę umyślnie, w razie rażącego niedbalstwa odszkodowanie nie należy się, chyba, że umowa lub ogólne warunki ubezpieczenia stanowią inaczej lub zapłata odszkodowania odpowiada w danych okolicznościach względom słuszności. (zob. wyrok Sądu Okręgowego w Białymstoku z dnia 15. 11.2013 roku, sygn. akt. II Ca 882/13, Lex nr 1715549). Z tego względu przewoźnicy często mają poważne trudności z otrzymaniem należnego im odszkodowania, jeżeli nie zachowali wszelkich, możliwych środków ostrożności podczas transportu lub przyczynili się do powstania szkody, np. poprzez zatrzymanie pojazdu w miejscu do tego niewyznaczonym bądź nieprzystosowanym.

 

Umowne rozszerzenie odpowiedzialności ubezpieczyciela za szkody powstałe również z jego winy, bądź w skutek rażącego niedbalstwa przewoźnika, zwiększają szanse na uzyskanie odszkodowania. Zgonie z orzecznictwem Sądu Najwyższego „przypisanie określonej osobie rażącego niedbalstwa uznaję się za uzasadnione wtedy, gdy osoba ta zachowała się w określonym miejscu i czasie w sposób odbiegający od właściwego dla niej miernika należytej staranności. Przez rażące niedbalstwo rozumie się natomiast niezachowanie minimalnych zasad prawidłowego zachowania się w danej sytuacji. O przypisaniu winy w tej postaci decyduje więc zachowanie się przez nią w określonej sytuacji w sposób odbiegający od miernika staranności minimalnej”. (wyrok SN z dnia 10 marca 2004 roku sygn. akt. IV CK 151/03, LEX Nr 151642). Przykładem tego typu zachowań może być pozostawienie przez przewoźnika, bądź jego pracownika, pojazdu wraz z towarem będącym przedmiotem umowy ubezpieczenia na nienadzorowanym i nieogrodzonym poboczu drogi. Każda osoba postępująca w opisany sposób powinna liczyć się z ewentualnym rozkradzeniem pojazdu lub uszkodzeniem towaru. Pozostawienie samochodu na poboczu niestrzeżonej drogi jest w sposób rażący sprzeczne z modelem prawidłowego postępowania, tym samym takie zachowanie przewoźnika bądź jego pracownika odbiega w stopniu rażącym od obiektywnego miernika staranności, możliwości i powinności przewidywania skutków swego postępowania.

 

W obowiązującym orzecznictwie sądów polskich spotyka się poglądy zgodnie, z którymi wprawdzie „pozostawienie na parkingu strzeżonym nie wyklucza w 100% możliwości dokonania na jego terenie rozboju, to jednak doświadczenie życiowe pozwala stwierdzić, że w takim miejscu prawdopodobieństwo dokonania rozboju jest znikome. Uznać zatem należy, iż zaparkowanie załadowanego pojazdu z towarem o dużej wartości na parkingu strzeżonym należy do elementarnych zasad ostrożności, które zazwyczaj są wystarczające dla ochrony towaru przed utratą”, „kierowcę, któremu przewoźnik powierzył wykonanie czynności przewozu, dotyczy podwyższony miernik staranności wynikający z zawodowego charakteru prowadzonej przez niego działalności gospodarczej w zakresie międzynarodowych przewozów drogowych” (wyrok SA z dnia 13 czerwca 2012 roku, sygn. akt. I ACa 75/12).

 

W tego typu sprawach dochodzi zatem do nietypowej sytuacji, w której konieczne jest wykazanie, że przewoźnik nie zachował podstawowych środków ostrożności podczas wykonywania transportu, przez co przyczynił się do powstania szkody, a tym samym spełnił przesłanki do wypłaty stosownego odszkodowania przez Ubezpieczyciela. 

 

Podstawa prawna:

Ustawa kodeks cywilny z dnia z dnia 23 kwietnia 1964 r. (Dz.U. 1964 Nr 16, poz. 93, t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1145)