Przepisy prawa rodzinnego jako zasadę ustanawiają obowiązywanie wspólności ustawowej małżeńskiej, którą w dużym uproszczeniu można opisać jako – co moje, to nasze. Niekiedy jednak w czasie trwania wspólności ustawowej małżeńskiej jeden z małżonków z różnych przyczyn będzie chciał nabyć jakiś wartościowy składnik majątku np. nieruchomość do majątku osobistego. Czy jest to możliwe? Jakie są ewentualne ryzyka?

Wspólność ustawowa małżeńska obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub nawet przez jednego z nich. Jednak zgodnie z zasadą surogacji, jeśli rzecz jest nabywana w zamian za jeden ze składników majątku osobistego to nadal, mimo trwania wspólności, będzie ona stanowiła składnik majątku osobistego. W takiej sytuacji mamy do czynienia niejako z zamianą składników. Tutaj warto jednak pamiętać, że większość składników, jak przykładowo wynagrodzenie za pracę otrzymywane w czasie trwania małżeństwa, stanowi majątek wspólny małżonków. Przykładem składników wchodzących w skład majątku osobistego są przedmioty nabyte przed jej powstaniem lub przedmioty nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę (chyba że co innego wynika z woli darczyńcy lub spadkodawcy).

Czy można jednak bezpiecznie nabyć wartościowy przedmiot do majątku osobistego? Jest to możliwe, jednak należy pamiętać o kilku aspektach, a także mieć świadomość, że w przyszłości ta czynność może być skutecznie podważona, przez co nie przyniesie oczekiwanego efektu.

W praktyce w momencie nabywania przykładowo mieszkania za składniki pochodzące z majątku osobistego do majątku osobistego jednego z małżonków należy złożyć stosowne oświadczenie, które będzie obejmowało ten fakt. Warto przy tym pamiętać, że dobrym rozwiązaniem byłoby potwierdzenie tego przez drugiego małżonka.

W wypadku braku takiego potwierdzenia należy pamiętać, aby zadbać o potwierdzenie pochodzenia środków (np. poprzez sporządzenie umowy darowizny w formie pisemnej). Brak potwierdzenia tej okoliczności może spowodować, że taka transakcja może być później podważona przez współmałżonka np.  w czasie trwania sprawy o podział majątku, bo wtedy najczęściej kwestionuje się ważność nabycia przedmiotów do majątku osobistego. Niestety Sądy wielokrotnie przychylają się do takich wniosków, Sąd Najwyższy stoi na stanowisku, że o tym czy określony przedmiot wchodzi do majątku osobistego czy wspólnego nie rozstrzyga wola małżonków, ponieważ zasadą jest, że przedmioty nabyte w czasie trwania wspólności majątkowej wchodzą w skład majątku wspólnego (przykładowo postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 2008 r., sygn. akt V CSK 355/07).

Kolejnym ważnym aspektem przy takiej transakcji jest kwestia czy całość środków przeznaczonych na zakup pochodzi z majątku osobistego. Jest to bardzo istotna kwestia, ponieważ jeśli środki pochodziłyby w części z majątku osobistego, a w części z majątku wspólnego (np. z wynagrodzenia za pracę) to przedmiot ten należałby w części do majątku osobistego jednego z małżonków, a w części do majątku wspólnego. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 19 października 2018 r. (sygn. akt III CZP 45/18) stwierdził, że rzecz nabyta w trakcie trwania małżeństwa, w którym obowiązuje ustawowa wspólność majątkowa, w części ze środków pochodzących z majątku osobistego jednego z małżonków, a w części z ich majątku wspólnego, wchodzi do majątku osobistego małżonka i do majątku wspólnego małżonków w udziałach odpowiadających stosunkowi środków przeznaczonych z tych majątków na jej nabycie, chyba że świadczenie z majątku osobistego lub majątku wspólnego przekazane na nabycie rzeczy miało charakter nakładu, odpowiednio, na majątek wspólny lub osobisty.

Aby mieć pewność i wyeliminować ewentualne ryzyka podważenia takiej transakcji warto rozważyć  ustanowienie rozdzielności majątkowej w trakcie trwania małżeństwa. W przypadku indywidualnych wątpliwości zapraszamy bezpośredniego kontaktu z Kancelarią.